Trong tiếng Nhật, trà đạo Nhật Bản được gọi là "sadō" - một nghệ thuật thưởng trà được cả thế giới ngưỡng mộ. Văn hóa trà đạo Nhật Bản có sự ảnh hưởng từ văn hóa trà Trung Quốc, nhưng mang đậm sự tỉ mỉ, chỉn chu và nghi thức cầu kỳ đặc trưng của Nhật Bản. Lịch sử và văn hóa trà đạo Nhật Bản, cùng với các nghi thức thưởng trà, luôn là chủ đề được yêu thích đối với những người yêu trà ở khắp mọi nơi.
1. Nguồn gốc lịch sử tạo nên văn hóa trà đạo Nhật Bản
Theo lịch sử của trà, vào cuối thế kỷ XII, nhà sư Eisai (1141-1215), một vị cao tăng người Nhật, đã sang Trung Quốc để học đạo. Sau khi trở về, ông mang theo một số hạt trà về và trồng chúng trong sân chùa. Sau này, Eisai đã sáng tác cuốn sách "Khiết Trà Dưỡng Sinh Ký" (Kissa Yojoki), ghi lại những câu chuyện liên quan đến thú vui uống trà.
Từ đó, công dụng giúp thư giãn tâm hồn và sự hấp dẫn đặc biệt trong hương vị của trà đã thu hút rất nhiều người dân Nhật đến với thú vui tinh tế này. Họ kết hợp uống trà với tinh thần Thiền của Phật giáo để nâng cao nghệ thuật thưởng trà, phát triển nó thành Trà Đạo (chado, 茶道), một giá trị văn hóa trà độc đáo mang đậm bản sắc người Nhật.
Ngày nay, Trà Đạo Nhật Bản đã trở thành một nét văn hóa đặc biệt nổi tiếng trên thế giới nhờ sự tinh tế, tinh mỹ và ý nghĩa sâu xa của nó.
2. Văn hóa Trà Đạo Nhật Bản
Văn hóa trà đạo Nhật Bản không chỉ dừng lại ở việc pha trà và thưởng trà, mà còn mang một ý nghĩa sâu xa hơn, đó là giúp thanh lọc tâm hồn bằng cách hòa mình với thiên nhiên, tu tâm dưỡng tính để đạt đến giác ngộ - "đạo". Bốn nguyên tắc cơ bản của trà đạo gồm Hòa - Kính - Thanh - Tịch.
"Hòa" mang ý nghĩa sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, sự hòa hợp giữa người pha trà và các dụng cụ pha trà.
"Kính" biểu thị lòng tôn kính, sự tôn trọng đối với người khác, thể hiện sự tri ân cuộc sống.
Khi lòng tôn kính trở nên không phân biệt, tấm lòng trở nên thanh thản, yên tĩnh, thể hiện sự thanh tịnh, đó chính là ý nghĩa của chữ "Thanh".
"Tịch" đồng nghĩa với sự vắng lặng, tĩnh lặng mang đến cho con người cảm giác yên tĩnh, thản nhiên và không có sự ồn ào.
3. Những nét đặc trưng trong Văn Hóa Trà Đạo Nhật Bản
3.1. Phòng trà ở Nhật Bản
Với người Nhật, trà đạo (chadou, sadou, chanoyu) là một hình thức uống trà để giải trí trong một không gian yên tĩnh, nơi cả chủ nhà và khách đều tìm đến sự thư giãn tinh thần và sự hòa hợp với thiên nhiên.
Nơi trải nghiệm trà đạo được gọi là phòng trà. Trong phòng, được trang bị các hốc, bếp lò, và các dụng cụ như nước sôi và trà. Các dụng cụ làm sạch được đặt trong một túp lều gọi là nhà nước. Cửa sổ được làm bằng giấy. Trên tường treo thư pháp và tranh. Các bình và hoa được sắp xếp theo mùa.
Phòng trà được bày trí đơn giản nhưng khách có thể cảm nhận được nét đẹp nhẹ nhàng, thanh tao và không khí ấm áp, thể hiện sự mến khách của chủ nhà. Khi khách đến, họ sẽ được dẫn qua một dãy phòng để đến phòng chờ. Ở đó, sau khi được phục vụ một tách nước nóng, khách được dẫn ra khu vườn để đến phòng trà. Vườn trong khuôn viên của phòng trà mang nét độc đáo riêng biệt, phản ánh phong cách trang nhã và thanh tịnh của chốn Thiền, mỗi phần trong vườn mang một biểu tượng riêng để tạo cảm giác thanh bình, yên ả.
Tại đây, khách sẽ phải dừng lại dùng vòi nước trong vườn để rửa tay trước khi vào phòng trà. Chủ nhà, mặc bộ kimono truyền thống, cúi chào khách một cách nhẹ nhàng và lịch sự ngay ngưỡng cửa phòng trà. Lối vào phòng trà đạo Nhật Bản thường rất thấp, khiến mọi người phải cúi mình để đi qua, tượng trưng cho sự kính trọng và khiêm tốn.
3.2. Quy tắc về Nước pha trà
Trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, tiêu chuẩn đầu tiên được nhắc đến là nước pha trà. Đối với tất cả các loại trà Nhật Bản, bao gồm Trà Xanh và trà bột được sử dụng trong lễ dâng trà, cần tuân thủ nguyên tắc không dùng nước sôi để pha trà. Nước pha trà phải được giữ trong một bình thủy hoặc được nấu trong ấm kim khí (kim loại) và đun trên bếp than nhỏ để duy trì nhiệt độ nước khoảng 80 - 90 độ C. Tuy nhiên, sau đó nhiệt độ pha trà sẽ được điều chỉnh phù hợp với từng loại trà sử dụng.
3.3. Quy tắc Pha Trà đạo Nhật Bản
Khi pha trà, cần tráng sạch dụng cụ pha trà và tách uống trà bằng nước sôi để làm ấm và làm sạch, sau đó sử dụng khăn để lau khô trước khi rót trà vào.
Trước khi rót trà vào ấm, người pha trà thường ngửi mùi trà để nhận biết loại trà, sau đó dựa vào số lượng người uống để lựa chọn phương pháp pha trà phù hợp, để đảm bảo hương vị của trà không quá đậm cũng không quá nhạt. Chén trà được rót phải đảm bảo hương, vị và màu sắc đều tốt.
Khi pha trà, cần chú ý đến lượng nước pha trà để đảm bảo mỗi lần rót trà cho khách phải hết nước trong bình pha trà. Nếu còn dư thừa, sẽ làm giảm chất lượng của lần uống trà tiếp theo do sai nhiệt độ và làm mất màu xanh của trà. Để đảm bảo chất lượng của chén trà luôn ổn định, khi rót trà vào tách cần có mức độ chừng mực. Người rót trà sử dụng mắt để quan sát màu sắc và mũi để ngửi hương vị trà. Điều này đảm bảo không có sự khác biệt về độ đậm nhạt của trà.
Với người thưởng trà, cũng có những yêu cầu như thái độ kính trọng và cách thưởng thức thú vị. Họ thường sử dụng vài miếng bánh ngọt kèm theo trà. Cách ăn và uống trà thể hiện vị thế và kiến thức, hay nền tảng giáo dục của người đó.
4. Trà Đạo Nhật Bản có những loại trà nổi tiếng
4.1. Trà bột Matcha
Matcha là một loại trà đặc trưng của Nhật Bản. Các lá trà non được hái và sau đó được rửa sạch, phơi khô để loại bỏ nước, và xay nhuyễn thành bột. Điều này giúp Matcha giữ nguyên màu xanh tươi sáng và vẫn giữ độ ẩm nhất định, không khô như các loại trà thông thường. Khi pha, bột trà được đánh tan trong nước sôi, tạo ra một hương vị đặc biệt, thơm lừng mùi diệp lục và hương trà xanh đặc trưng, kết hợp với một chút đắng chát nhẹ và vị ngọt dịu nhẹ trong cổ họng.
4.2. Trà Nhật nguyên lá
Đây là một loại trà thông dụng, chỉ sử dụng phần tinh chất của lá trà. Các lá trà non được hái và sau đó phơi khô, sau đó được pha trong bình trà để chiết lấy tinh chất và loại bỏ xác lá trà. Loại trà này thường có màu nước vàng hoặc xanh nhạt. Các loại phổ biến nhất bao gồm trà Sencha, Houjicha lá,... và loại trà Gyokuro là loại nổi tiếng và cao cấp nhất.
4.3. Trà thêm phụ liệu
Bên cạnh bột trà và lá trà, người ta cũng thêm một số thành phần phụ khác vào trà như thảo mộc hoặc ngũ cốc để tăng cường hương vị và công dụng của trà. Thường người chế tác trà sẽ bổ sung các loại thảo dược có tác dụng tốt cho sức khỏe và giúp chữa trị một số bệnh. Một ví dụ điển hình là trà gạo rang Genmaicha (trà xanh kết hợp với gạo lứt rang),...
Một điều đặc biệt là các loại trà Nhật chủ yếu thuộc dòng trà xanh. Người Nhật thường biến tấu trà xanh thành các loại trà có màu sắc và hương vị độc đáo, đó là một phần trong sự sáng tạo của văn hóa trà Nhật.
5. Quy tắc thưởng trà trong Trà Đạo Nhật Bản
5.1. Quy tắc thưởng thức trà đạo Nhật Bản truyền thống
Khi tham gia thưởng trà đạo Nhật Bản, có một số quy tắc mà bạn cần phải biết và tuân thủ. Đầu tiên, không nên đeo các loại trang sức kim loại, bao gồm cả đồng hồ. Phụ nữ nên tránh mặc váy ngắn, trong khi đàn ông nên đi tất trắng.
Ngoài ra, tránh sử dụng nước hoa có mùi hương quá mạnh vì mỗi loại trà mang đến hương vị đặc trưng riêng khi thưởng. Hãy giữ không gian thật trong lành để cảm nhận hương thơm thuần khiết của trà.
5.2. Quy tắc khi uống trà Nhật
Đầu tiên, hãy xoay bát trà theo chiều kim đồng hồ. Sau đó, đặt lòng bàn tay trái dưới đáy bát trà và sử dụng tay phải để vuốt ve bát trà và đồ uống. Khi thưởng trà, hãy tập trung vào bát trà chứ không nhìn xung quanh. Sau khi uống, hãy xoay mặt trước của bát trà ngược chiều kim đồng hồ theo hướng của người pha trà. Sau đó, bạn có thể bắt đầu trò chuyện với người pha trà. Đây là cách truyền thống, phổ biến và chính xác nhất để thưởng trà đạo Nhật Bản. Thực hiện đúng quy tắc này sẽ giúp bạn trải nghiệm một cách sâu sắc hơn hương vị của trà, nghi lễ cũng như sự tinh tế trong văn hóa trà Nhật Bản.
5.3. Quy tắc sau khi uống trà
Khi uống trà loãng, sau khi uống hết bạn cần lau sạch cạnh bát. Trong trường hợp trà có hương vị mạnh, bạn không cần uống hết. Tuy nhiên, sau khi kết thúc, bạn cũng phải lau sạch cạnh bát. Trong quá trình lau, chỉ sử dụng ngón tay cái và ngón trỏ.
Với những quy tắc thưởng trà trên, bạn đọc có thể hiểu thêm về văn hóa trà đạo Nhật Bản và tự tin tham gia các buổi tiệc trà đạo Nhật. Nếu bạn muốn trải nghiệm trà Nhật chính hiệu từ Nhật Bản, hãy liên hệ ngay với Thuận trà để được tư vấn chi tiết.
Theo plantrip-cha.com.
Viết bình luận