Cà gai leo, còn được biết đến với các tên gọi khác như cà gai dây, cà vạnh, cà lù, cà bò, có tên khoa học là Solanum procumbens, thuộc họ Solanaceae. Loài cây này phổ biến trong các tỉnh miền Bắc và miền Trung Việt Nam và được trồng rộng rãi. Bạn có thể tìm hiểu về công dụng và cách sử dụng của cây cà gai leo trong bài viết dưới đây.
1. Cây cà gai leo là gì?
Cây cà gai leo thuộc loài cây leo nhỡ, phân nhánh nhiều, có chiều dài trung bình khoảng 60 - 100 cm. Lá của cây cà gai leo có màu xanh, mọc xen kẽ nhau, hình trứng hoặc thuôn dài, phần dưới lá hình lưỡi rìu hoặc hơi tròn, có nhiều lông mềm màu trắng không bị nhám, còn phần trên của lá có gai. Cây ra hoa từ tháng 4 đến tháng 9 và kết quả từ tháng 9 đến tháng 12.
Quả của cây cà gai leo là một loại quả mọng, bóng, có màu đỏ, hình cầu với đường kính dao động từ 7 - 9 mm. Hạt có màu vàng nhạt, hình dạng thận, kích thước 3 x 2 mm. Loại cây cà gai leo có nhiều gai thì sẽ có cành xòe rộng hơn.
Cây cà gai leo được xem như là một loài cây thuốc nam có vị hơi the, tính ấm và có tác dụng giải độc gan. Đây là một loài cây thuốc nam quý được Y Học Cổ Truyền ghi nhận về tác dụng ổn định tế bào gan và tăng cường chức năng của gan. Ngày nay, Y Học Hiện Đại đã nghiên cứu và chứng minh rằng cây cà gai leo có những hoạt chất quý có lợi cho gan.
Đặc biệt, vị thuốc này có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan B rất hiệu quả. Cây cà gai leo được đánh giá là một trong số ít những loài cây thuốc nam có tác dụng tốt cho bệnh nhân mắc viêm gan B. Cây cũng đặc biệt chú ý bởi khả năng hỗ trợ điều trị viêm gan B, do trong cây có chứa các hoạt chất kháng virus viêm gan B rất mạnh. Ngày nay, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng chỉ sau 6-8 tháng sử dụng nước sắc từ cây cà gai leo liên tục, bệnh nhân có thể chuyển sang âm tính.
2. Cách phân loại và đặc điểm nhận biết
2.1 Các loại cà gai leo
Cây cà gai leo có cách phân loại đa dạng:
Theo màu sắc hoa, có thể chia thành hai loại: cà gai leo hoa trắng và cà gai leo hoa tím. Loại hoa trắng thường có dây nhỏ và được sử dụng để chế biến thuốc, còn loại hoa tím có dây lớn và thường được trồng để làm hàng rào.
Theo vùng miền, có thể chia thành hai loại: cà gai leo miền Trung có thân cây cằn cỗi, màu nâu đất cứng cáp; cà gai leo miền Bắc và miền Nam thường có màu xanh, bụ bẫm, dễ trồng và dễ chăm sóc.
Theo đặc tính tính chất, có thể phân thành cà gai leo khô và cà gai leo tươi.
Cây cà gai leo chứa nhiều chất hóa học quan trọng như flavonoid, saponin, sterol, acid amin, alkaloid và các dược tính hỗ trợ sức khỏe con người như Solamnia A, Solamnia B, glycoalkaloid, cholesterol, 3beta hydroxy 5 alpha pregnan 16 on, dihydro lanosterol... Vì thế, cà gai leo có nhiều công dụng trong chữa bệnh.
2.2 Đặc điểm nhận biết
Cây cà gai leo có thân dài từ 60 - 100cm hoặc cao hơn, chia nhiều cành và có nhiều gai cành. Lá cây hình bầu dục nhọn ở phía đầu, dưới gốc lá có hình rìu hoặc hơi tròn. Cây thường ra hoa vào khoảng tháng 4 đến tháng 9 và tạo quả vào khoảng tháng 9 đến tháng 12. Quả của loài cây này có hình cầu, bóng, màu đỏ, đường kính khoảng 7-9mm, bên trong có hạt màu vàng nhạt, hình thận đĩa, kích thước khoảng 3 x 2mm. Về vị giác, loài cây này có vị hơi the và tính ấm.
3. Tác dụng và cách dùng Cà gai leo
Cà gai leo được coi là một loại thảo dược quý với nhiều công dụng hỗ trợ điều trị bệnh trong dân gian, đặc biệt là các bệnh về gan. Dưới đây là một số công dụng nổi bật của cây cà gai leo trong việc điều trị bệnh:
3.1. Hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan
TS. Nguyễn Thị Minh Khai và nhóm nghiên cứu đã công bố rằng chiết xuất từ cà gai leo có hoạt chất glycoalkaloid giúp ngăn chặn sự phát triển của xơ gan bằng cách ức chế sự tạo thành sợi collagen trong các tế bào gan.
3.2. Hỗ trợ điều trị vàng mắt, vàng da, mẩn ngứa, mụn nhọt
Hãm nước uống từ cà gai leo hàng ngày có tác dụng tốt trong việc tăng cường chức năng gan, giúp cải thiện các triệu chứng vàng da, mẩn ngứa và mụn nhọt. Cây thuốc nam này không gây tác dụng phụ, vì vậy có thể dùng để tăng cường chức năng gan một cách an toàn.
3.3. Hỗ trợ hạ men gan, giải độc gan
Cà gai leo giúp hỗ trợ ngăn ngừa sự phát triển của virus gây viêm gan, hạ men gan và đào thải các chất độc có trong gan một cách hiệu quả.
3.4. Hỗ trợ điều trị tê thấp
Kết hợp cây cà gai leo với một số loại thảo dược khác có thể hỗ trợ điều trị tê thấp và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
3.5. Giải rượu hiệu quả
Trước khi uống rượu, sử dụng trà cà gai leo có thể giảm nguy cơ say rượu. Nếu uống quá nhiều rượu, sử dụng trà thảo dược này để thay thế nước lọc sẽ giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng, giảm các triệu chứng như nôn nao, đau đầu và căng thẳng.
Ngoài ra, cây cà gai leo còn có rất nhiều tác dụng khác như hỗ trợ điều trị chứng ho lâu ngày, hen suyễn, rắn cắn, ho do viêm họng và ngừa sâu răng hiệu quả.
Theo Đông y, cà gai leo có vị hơi the, tính ấm, độc nhẹ và tác dụng tán phong thấp, đau lưng, nhức xương, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu, trị rắn độc cắn, viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ. Các bài thuốc thường được sử dụng từ cà gai leo bao gồm:
Bài thuốc chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống tế bào gây ung thư bằng cà gai leo (thân, rễ, lá) 30g, cây dừa cạn 10g, cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu) 10g. Tất cả được sao vàng, sắc uống hàng ngày trong một tháng.
Bài thuốc chữa tê thấp, đau lưng, nhức mỏi bằng cà gai leo 10g, dây gấm 10g, thổ phục linh 10g, kê huyết đằng 10g, lá lốt 10g. Sao vàng, sắc uống hàng ngày trong một tháng. Có thể dùng liên tục từ 10 - 30 tháng.
Bài thuốc chữa chứng ho gà, suyễn bằng cà gai leo 10g, thiên môn 10g, mạch môn 10g. Sắc ngày 1 tháng chia 3.
Bài thuốc dùng trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn bằng cà gai leo. Liều dùng là 16 - 20g rễ hoặc thân lá cắt nhỏ, sắc uống hàng ngày.
Cà gai leo cũng được sử dụng làm giải rượu. Có thể sử dụng 100g cà gai leo khô sắc với 400ml nước còn 150ml, uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm. Hoặc dùng 50g cà gai leo khô hãm với nước sôi, cho người say rượu uống thay nước. Dùng đến khi tỉnh rượu.
Bài thuốc chữa ho do viêm họng bằng rễ hoặc thân và lá cà gai leo 15g, lá chanh 30g. Sắc uống làm 2 lần trong ngày khi thuốc còn ấm. Dùng trong 5 - 7 ngày
4. Sử dụng trà cà gai leo để trị bệnh gan cần lưu ý những gì?
Khi sử dụng trà cà gai leo để trị bệnh gan, cần lưu ý các điểm sau:
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng trà cà gai leo để trị bệnh gan, đặc biệt là đối với những người đang điều trị bệnh gan bằng thuốc.
Không nên sử dụng quá liều trà cà gai leo để tránh gây ra tác dụng phụ.
Nên chọn cà gai leo chất lượng tốt và được trồng trong môi trường sạch để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả trong điều trị.
Không nên sử dụng trà cà gai leo để thay thế cho thuốc được chỉ định bởi bác sĩ, mà chỉ nên sử dụng như một phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh gan.
Trà cà gai leo có thể gây tương tác với một số loại thuốc khác, do đó nên thông báo cho bác sĩ về việc sử dụng trà này nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào khác.
5. Câu hỏi thường gặp
5.1 Uống trà cà gai leo có tốt không?
Uống trà cà gai leo được cho là có nhiều lợi ích cho sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, giảm đau nhức, tăng cường miễn dịch, giảm cholesterol và bảo vệ gan. Tuy nhiên, như với bất kỳ loại thảo dược nào khác, cần sử dụng cà gai leo theo đúng liều lượng và chỉ định của chuyên gia y tế hoặc nhà thầy thuốc. Nếu sử dụng quá liều hoặc chưa đúng cách có thể gây hại cho sức khỏe.
5.2 Những ai không nên uống trà cà gai leo
Trà cà gai leo được coi là an toàn và có thể sử dụng trong thực phẩm hàng ngày. Tuy nhiên, những người có tiền sử dị ứng với cà gai leo hoặc các thành phần khác của sản phẩm nên tránh sử dụng. Ngoài ra, những người bị bệnh gan nặng hoặc đang dùng thuốc liên quan đến gan cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng trà cà gai leo.
5.3 Giá trà gai leo túi lọc
Giá trà cà gai leo túi lọc tùy thuộc vào nhà sản xuất và nơi bán hàng. Thông thường, giá cả khá phù hợp và dao động từ khoảng 20.000 đồng đến 50.000 đồng một hộp túi lọc chứa khoảng 20 túi.
5.4 Tác dụng phụ của trà cà gai leo
Trà cà gai leo thường được coi là an toàn và không có tác dụng phụ nghiêm trọng nếu sử dụng đúng liều lượng và chỉ định của chuyên gia y tế hoặc nhà thầy thuốc. Tuy nhiên, nếu sử dụng quá liều hoặc không đúng cách, có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy, đau đầu, hoặc khó thở. Nếu bạn gặp các triệu chứng này sau khi sử dụng trà cà gai leo, hãy ngưng sử dụng và tìm kiếm sự tư vấn của chuyên gia y tế.
Viết bình luận