I. Trà Phổ Nhĩ và lịch sử hình thành của nó
1. Trà Phổ Nhĩ là gì?
Nếu bạn là một người đam mê thưởng trà, chắc chắn bạn đã nghe nói về trà phổ nhĩ - một loại trà đặc biệt xuất xứ từ miền Nam Trung Quốc. Trà phổ nhĩ khác biệt so với các loại trà thông thường, nó được làm từ lá trà Shan Tuyết cổ thụ và được ủ tự nhiên thành những chiếc bánh trà.
Quá trình ủ của trà phổ nhĩ kéo dài rất lâu, thậm chí có thể lên đến hàng trăm năm. Do thời gian ủ lâu như vậy, bên trong bánh trà phổ nhĩ có chứa nhiều vi sinh vật có lợi cho sức khỏe. Giá trị dinh dưỡng của trà phổ nhĩ càng cao khi nó được ủ lâu hơn, và điều này dẫn đến việc giá bán của nó cũng tăng cao.
Một đặc điểm đặc trưng của trà phổ nhĩ là mùi hương nhẹ của mốc. Khi trà được pha, nước trà có màu đỏ đậm và vị ngọt dịu. Đây cũng là yếu tố quan trọng giúp người yêu trà nhận biết và đánh giá chất lượng của một chiếc bánh trà phổ nhĩ.
2. Khám phá lịch sử của trà Phổ Nhĩ
Trà Phổ Nhĩ đã có một lịch sử phát triển dài hơn 2000 năm, bắt nguồn từ thời kỳ Đông Hán (23-220) tại thị trấn Phổ Nhĩ thuộc vùng Vân Nam, Trung Quốc. Trong thời nhà Đường, trà Phổ Nhĩ bắt đầu được kinh doanh và trở nên nổi tiếng đến thời nhà Minh, và từ đó lan rộng trong thời nhà Thanh.
II. Khám phá hai loại trà Phổ Nhĩ phổ biến và đặc trưng
1. Trà Phổ Nhĩ chín
Qua quá trình sản xuất truyền thống, trà Phổ Nhĩ trải qua nhiều giai đoạn khác nhau: hái trà, sao trà, phơi nắng, đóng thành bánh trà để lên men, và cuối cùng là lưu trữ. Phổ Nhĩ chín nhờ việc được phơi khô dưới ánh nắng mặt trời tự nhiên, giúp các enzyme trong lá trà không bị phá hủy hoàn toàn, mà thay vào đó, chúng hoạt động trong quá trình lên men và lưu trữ kéo dài hơn 100 năm. Nhờ đó, trà Phổ Nhĩ chín mang một hương vị độc đáo và sẽ trải qua sự biến đổi theo thời gian.
- Các bước làm trà Phổ Nhĩ chín:
• Trà Phổ Nhĩ thô: Sau khi hái, lá trà tươi được xử lý và sấy khô để trở thành Trà Phổ Nhĩ thô.
• Ngâm trong nước: Chất lượng của nước đóng vai trò quan trọng trong quá trình lên men trà, nên nước phải có chất lượng tốt và trong lành. Nước ngầm chất lượng cao, giàu các nguyên tố vi lượng có lợi cho sức khỏe con người, là sự lựa chọn hàng đầu cho quá trình lên men trà. Ngoài ra, nước từ các suối núi nguồn cũng là lựa chọn tuyệt vời.
• Lên men: Các lá trà được ngâm trong nước ướt sau đó được chất thành từng đống nhỏ trong một không gian nhất định, dưới tác động tổng hợp của vi sinh vật, nhiệt độ và độ ẩm, hương vị và chất lượng độc đáo của Trà Phổ Nhĩ được hình thành. Phương pháp lên men trà theo cách truyền thống dựa trên nguyên tắc đảo đống một lần, sau 5-8 lần đảo, trà xanh sẽ lên men hoàn toàn và đồng đều, toàn bộ quá trình này mất khoảng 4 đến 6 tuần. Việc kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm là yếu tố quan trọng để sản xuất Trà Phổ Nhĩ Chín chất lượng cao.
• Chất đống: Khi quá trình lên men và đảo đống kết thúc, trà được chất lại để chuẩn bị cho quá trình tiếp theo, nhằm tránh việc lá trà lên men quá mức.
• Tách: Các đống trà riêng lẻ thường làm cho trà trở nên vón cục, theo phương pháp truyền thống, chúng được tách và xé bằng tay.
• Sấy: Các đống trà đã lên men trong phòng được thông gió và phơi khô, mỗi 3-5 ngày, chúng được mở rãnh và cắt ngang để tạo chu kỳ sấy cho đến khi trà có độ ẩm dưới 14%. Trà Phổ Nhĩ không được sấy, rang hoặc phơi dưới ánh nắng mặt trời, vì điều này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của trà.
• Phân loại: Sử dụng sàng tre để phân loại Trà Phổ Nhĩ thành các loại trà thông thường, trà búp và trà chân. Đồng thời, loại bỏ các tạp chất không phải là trà như đá, rễ cây, v.v... cũng như loại bỏ cuống già, hoa, quả và các tạp chất khác trong trà.
• Hấp: Tương tự như quá trình hấp trà thô. Nhiệt độ, thời gian và áp suất trong nồi hấp có ảnh hưởng đặc biệt đến hương thơm và hương vị của Trà Phổ Nhĩ, đây cũng là yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt giữa các loại trà từ các cây trà có diện tích và cấp độ như nhau, nhưng vẫn tồn tại sự khác biệt.
• Phơi và làm khô: Trà Phổ Nhĩ được ép ra và tự nhiên phơi khô trong khoảng 2 ngày, hoặc sau hai giờ phơi mặt trước và mặt sau dưới ánh nắng mặt trời, sau đó tiếp tục phơi trong môi trường bóng râm thêm một ngày. Độ ẩm ban đầu của trà thường là trên 9%, sau hai ngày bảo quản, độ ẩm sẽ dần giảm (bay hơi) xuống khoảng 9%. Tuy nhiên, khi bảo quản trong môi trường tự nhiên, độ ẩm của trà có thể tăng hoặc giảm theo sự thay đổi của môi trường.
2. Trà Phổ Nhĩ sống
Phổ Nhĩ sống là một loại trà khác biệt so với Phổ Nhĩ chín. Không giống như quá trình sao trà, trà Phổ Nhĩ sống được phơi nắng và lên men bằng cách áp dụng các phương pháp khoa học tiên tiến tại các nhà máy. Nhờ đó, thời gian lên men và lưu trữ trà được rút ngắn xuống chỉ còn vài tháng. Đồng thời, hương vị của trà cũng ít bị ảnh hưởng bởi mốc và phù hợp hơn với những người mới thưởng trà.
III. 6 Đặc điểm để nhận biết trà Phổ Nhĩ chất lượng cao
1. Mùi hương
Mùi hương thường là tiêu chí chính để đánh giá trà, nhưng đối với Phổ Nhĩ, nó không phải là yếu tố quan trọng nhất. Trong một số vùng trà mà tôi đã trải nghiệm, những loại trà từ núi Nan Nựu, Mãnh Khố, Mãnh Tống và Cảnh Mại thường mang một mùi hương thơm nồng, khi uống và thở ra, miệng vẫn cảm nhận được hương trà thơm phảng phất. Tuy nhiên, ở vùng "đệ nhất Phổ Nhĩ sống" như núi Dị Võ, mùi hương lại rất nhẹ, đến mức nước đầu tiên hầu như không có mùi, khiến ta nghĩ rằng trà chưa ngâm đủ lâu. Nhưng thực tế, trà từ Dị Võ luôn có mùi hương nhẹ nhàng như vậy, điều này dễ khiến nhiều người than phiền rằng trà đắt mà không thơm.
2. Vị đắng
Nếu bạn đã từng tham khảo trang web Aliexpress, Taobao hoặc Ebay, bạn có thể thấy hầu hết người bán trà Phổ Nhĩ khẳng định rằng trà của họ làm từ cây trà cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Có người thậm chí tuyên bố trà của họ làm từ cây trà nghìn tuổi. Thực tế là chỉ có 2 cây trà trên 800 năm tuổi còn tồn tại trên thế giới và đang được bảo tồn chặt chẽ. Dù cho những cây trà cổ thụ này được thu hái, liệu chúng có được bán trên thị trường hay không? Hay có thể chỉ để đấu giá và kiếm được nhiều tiền hơn?
Bên cạnh đó, việc phân biệt cây trà cổ thụ vẫn còn mơ hồ. Đối với một số người, cây phải trên 300 năm tuổi mới được gọi là cổ thụ, vì nó cần tương đương với mấy đời người. Tuy nhiên, với những người khác, chỉ cần cây đạt 100 năm hoặc thế kỷ là có thể được coi là cổ thụ. Không rõ tại sao, nhưng nghe nói rằng chính phủ Trung Quốc đang chuẩn bị ban hành một luật riêng để quy định tuổi cây trà thực sự là cổ thụ như thế nào.
3. Vị chát
Vị chát là cảm giác tê tê hoặc cay cay mà đầu lưỡi chúng ta cảm nhận khi uống trà, tương tự như khi uống rượu vang. Thông thường, bánh trà Phổ Nhĩ làm từ cây trà non hoặc trà mới trồng sẽ có hương vị chát mạnh hơn so với trà cổ thụ.
4. Hậu vị
So với vị đắng và vị chát, hậu vị dễ cảm nhận hơn. Hậu vị mà hầu hết mọi người mong muốn từ trà là vị ngọt. Cây trà cổ thụ thường có hậu vị ngọt kéo dài ở họng, không gây khô họng, và khi nuốt trà, vẫn cảm nhận được vị ngọt Hương thơm: Một số vùng trà Phổ Nhĩ như núi Nan Nựu, Mãnh Khố, Mãnh Tống và Cảnh Mại có mùi hương thơm nồng, trong khi vùng Dị Võ có mùi hương nhẹ nhàng.
5. Trà Khí
Một thuật ngữ thường được sử dụng trong cuộc trò chuyện với những người đã trải qua nhiều năm uống trà Phổ Nhĩ. Nếu dùng ngôn từ kiếm hiệp để diễn tả, cây trà cổ thụ có nhiều "khí" vì nó đã hấp thụ tinh khí của đất trời trong hàng trăm năm. Khi uống trà Phổ Nhĩ được làm từ cây trà cổ thụ, ta cũng hấp thụ phần tinh khí đó, và từ đó cảm nhận được sự thư giãn và sảng khoái trong cả cơ thể và tâm trí. Nếu nhìn từ khía cạnh khoa học, cây trà cổ thụ cũng giống như nhân sâm, nghĩa là càng lớn tuổi thì càng giàu dinh dưỡng. Khi ta uống trà, ta sẽ cảm thấy tỉnh táo, cơ thể và tâm trí thư giãn, ấm áp, và có một cảm giác khó tả. Những chiếc bánh trà Phổ Nhĩ tốt, được làm từ cây trà cổ thụ, sẽ mang lại những trải nghiệm như đã được mô tả. Điều này là lý do tại sao khi đã quen uống trà Phổ Nhĩ, ta dễ dàng trở nên "nghiện".
Theo kinh nghiệm cá nhân của tôi, trà khí, mặc dù có thể hơi mơ hồ, nhưng lại là cách đánh giá chính xác nhất về chất lượng của trà. Hãy tưởng tượng rằng khi tỉnh giấc vào một buổi sáng, ta cảm thấy mệt mỏi và cơ thể uể oải, nhưng sau khi ăn sáng, ta cảm thấy no bụng.
Khi uống quá nhiều trà, ta có thể trở nên mê say hoặc "say trà", như tên gọi của nó. Cảm giác say trà thường bao gồm những trạng thái tương tự như trà khí, nhưng kèm theo những tác động "không tốt" như đau bụng, buồn nôn và chóng mặt. Đây chỉ là hiện tượng phổ biến khi uống quá nhiều trà, không cần phải lo lắng quá. Dù bánh trà có chất lượng tốt đến đâu, khi uống quá nhiều cũng có thể gây say. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những chiếc bánh trà chất lượng kém chỉ gây "say" (buồn nôn hoặc chóng mặt) mà không mang lại cảm giác "phê" (tỉnh táo, thư giãn, sảng khoái).
6. Về màu nước trà
Theo kinh nghiệm riêng của người Việt, nó không quan trọng lắm vì dễ dàng bị làm giả. Khi trà Phổ Nhĩ đã chín, khó để phân biệt vì hầu hết chúng có màu nâu đỏ đậm hoặc màu cánh gián.
Trong khi đó, trà Phổ Nhĩ sống dễ dàng quan sát hơn. Bánh trà Phổ Nhĩ sống chất lượng thực sự tốt thì trong vài năm đầu sẽ có màu vàng sáng, sau đó khoảng 5 năm sẽ chuyển sang màu vàng cam nhạt, và gần 10 năm mới có màu cam đỏ hoặc nâu đỏ. Nếu bánh trà còn trẻ mà đã chuyển màu sớm, thì cần phải cẩn trọng.
IV. Pha trà Phổ Nhĩ đúng cách: Hướng dẫn chi tiết để thưởng thức hương vị tuyệt vời
1. Nguyên liệu để pha trà
300ml nước nóng (nhiệt độ không vượt quá 90 độ C)
20g trà Phổ Nhĩ
Ấm pha trà
2. Cách pha trà Phổ Nhĩ gồm 3 bước
Bước 1: Tách bánh trà và tráng ấm chén
Thường thì trà Phổ Nhĩ được làm thành bánh trà. Vì vậy, trước hết, bạn cần tách trà ra khỏi bánh trà với lượng trà khoảng 2-4g/100ml nước. Sau đó, đặt trà vào một hũ trà để tránh tiếp xúc với tay người và làm mất đi hương vị của trà.
Tráng ấm chén bằng nước nóng để đảm bảo chất lượng pha trà cao hơn.
Bước 2: Tráng trà
Đặt trà vào ấm và từ từ đổ nước sôi có nhiệt độ khoảng dưới 90 độ C vào ấm, đảm bảo việc tưới nước đều lên các chiếc lá trà.
Bước 3: Ủ trà
Sau khi tráng trà, rót một phần nước trà đã tráng ra từ ấm, sau đó rót nước sôi mới vào ấm. Đậy nắm ấm lại và ủ trà trong khoảng thời gian từ 30 giây đến 1 phút để trà thấm nước. Sau đó, rót trà ra từ ấm và thưởng thức.
⇒ Một số lưu ý khi sử dụng trà Phổ Nhĩ:
Trà phổ nhĩ, một loại trà được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng và có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng thích hợp để uống trà này. Để đảm bảo sức khỏe khi thưởng trà, hãy lưu ý những điểm sau đây:
Trà phổ nhĩ chứa một lượng cafein khá cao, vì vậy phụ nữ mang thai không nên uống loại trà này.
Tránh uống quá nhiều trà phổ nhĩ. Lượng cafein cao có thể gây chóng mặt, mất ngủ, thay đổi nhịp tim, hoặc tiêu chảy.
Tránh uống trà phổ nhĩ vào buổi tối, để tránh gây mất ngủ và dẫn đến mệt mỏi và suy giảm tinh thần.
Tốt nhất là uống trà phổ nhĩ vào buổi sáng và trưa, mỗi lần chỉ một tách trà.
V. Một số lợi ích của trà Phổ Nhĩ
Giống như nhiều loại trà khác, trà phổ nhĩ mang lại nhiều lợi ích đáng chú ý cho sức khỏe, tinh thần và làm đẹp. Dưới đây là một số tác dụng quan trọng mà trà phổ nhĩ có thể cung cấp:
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch: Khi thưởng trà phổ nhĩ, cơ thể sẽ sản xuất chất lovastatin - một hợp chất giúp điều trị cholesterol cao và giảm nguy cơ mắc các vấn đề về tim mạch.
Ngăn ngừa ung thư: Polyphenol có trong trà phổ nhĩ có khả năng ngăn ngừa và hỗ trợ trong việc điều trị ung thư. Những chất này giúp loại bỏ gốc tự do và ngăn chặn sự hình thành các tế bào không lành trong cơ thể.
Hỗ trợ giảm cân: Trà phổ nhĩ chứa chất chống oxy hóa và polyphenol, có tác dụng hỗ trợ quá trình tiêu hóa, loại bỏ và ngăn chặn tổng hợp axit béo, giúp trong quá trình giảm cân.
Giảm lượng cholesterol trong máu: Việc uống trà phổ nhĩ làm tăng axit mật, giúp duy trì các chất béo không được hấp thụ vào máu và làm giảm lượng cholesterol trong máu hiệu quả.
VI. Các cách bảo quản trà Phổ Nhĩ
Trà phổ nhĩ là một thế giới độc đáo của trà, mang đến sự đặc biệt. Để thời gian trở thành một người bạn đồng hành tốt với trà, việc bảo quản đúng cách là rất quan trọng để hương vị trà được giữ nguyên và phong phú.
Đầu tiên, hãy lưu trữ trà trong một môi trường khô. Tránh tiếp xúc với hơi nước trong không khí, vì nó có thể làm giảm tuổi thọ của trà và gây hình thành mốc.
Hãy tránh ánh sáng, đặc biệt là ánh sáng mặt trời. Ánh sáng mặt trời tạo ra nhiệt và có thể làm thay đổi mùi vị tinh tế của trà. Hãy đựng trà trong hộp hoặc túi kín, không để ánh sáng xuyên qua. Nếu bạn sử dụng hũ thủy tinh, hãy chọn những hũ có màu sậm để tránh ánh nắng trực tiếp và chỉ để trong thời gian ngắn.
Nếu bạn muốn sử dụng trà ngay, hãy tách nhỏ trà thành từng miếng nhỏ và bỏ vào một túi giấy mở.
Nếu bạn muốn lưu trữ trà trong một khoảng thời gian trước khi sử dụng, hãy tháo rời trà ra và để trong hộp gỗ hoặc hũ đất không tráng men.
Viết bình luận