Chè Tà Xùa hay còn được người dân địa phương gọi là chè Shan Tuyết Tà Xùa là một trong những loại chè đặc sản nổi tiếng nhất Việt Nam. Chè Tà Xùa thuộc huyện Bắc An, tỉnh Sơn La, nơi đây có độ cao hơn 1.500m so với mực nước biển, quanh năm mây mù bao phủ, cây chè sinh trưởng.
Chè Shan Tuyết Tà Xùa - Vang danh Tứ đại danh trà Việt
Khái quát về vùng đất Tà Xùa
Tà Xùa là một xã vùng cao của huyện Bắc Yên, nằm ở ngã ba của huyện Trạm Tấu, Yên Bái và huyện Bắc Yên, Sơn La. Địa hình là vùng đồi núi có độ cao 1600m so với mực nước biển, thường xuyên có sương mù dày đặc, nhất là khi mây cuộn vào vách núi.
Vào mùa hè, nhiệt độ ban ngày không bao giờ vượt quá 28 độ C, nhiệt độ ban đêm và sáng sớm xuống thấp ở mức 17-18 độ C. Nhiệt độ mùa đông thấp hơn 5, -7 độ C so với vùng đồng bằng, có những đợt rét kéo dài, khi nhiệt độ xuống dưới 0 độ C và xuất hiện băng giá. Đất đai ở huyện Bắc Yên màu mỡ, đất canh tác dày, thổ nhưỡng đa dạng nên có thể trồng nhiều loại cây trồng.
Chính điều kiện, khí hậu, thổ nhưỡng và độ ẩm không khí cao nơi đây đã tạo nên những rừng chè núi cách đây hàng trăm năm, trong đó có cây Việt Nam 280 tuổi. Tất cả đã tạo nên một sản phẩm chè nổi tiếng với hương vị độc đáo - chè Tà Xùa Bắc Yên.
Đặc điểm, hương vị trà Shan Tuyết Tà Xùa Bắc Yên
Tà Xùa là nơi nổi tiếng với kỷ tử và cây chè Shan tuyết cổ thụ. Đặc biệt chè Tà Xùa Bắc Yên đã nổi tiếng trong và ngoài tỉnh từ những năm 1990. Khác với trà Thái Nguyên hay Mộc Châu, trà Tà Xùa rất đặc biệt với búp trắng và cánh vàng. Rừng chè dưới tháp có độ cao hơn 1.500 mét so với mực nước biển, thời tiết khắc nghiệt như mây mù, mưa phùn, tuyết rơi và giá rét khắc nghiệt dường như vô cùng có lợi cho sự phát triển của cây chè.
Chè Tà Xùa không sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, chất kích thích mà cây chè vẫn phát triển tốt, búp chè tươi, thơm ngon. Rừng chè núi tuyết rộng 140.000 ha được người Miêu chăm sóc và bảo vệ, đồng thời cũng là vùng đất báu giúp người dân nơi đây làm giàu. Ở Tà Xùa có 5 bản chè, trong đó có hơn 2.000 gốc chè cổ thụ trên 200 tuổi, tập trung ở bản Bẹ và bản Mống Vàng.
Không phải ngẫu nhiên mà chè Tà Xùa nổi tiếng, khi nếm thử mới cảm nhận được hết tinh túy của nó. Chè vàng sánh như mật ong, không xanh bằng chè xanh Thái Nguyên. Sau khi nhấp một ngụm trà, vị ban đầu hơi đắng, hậu vị chuyển dần sang ngọt, lắng sâu trong cổ họng. Một điểm khác biệt nữa tạo nên đặc trưng của chè Tà Xùa là sau khi thêm 4-5 lần nước, hương trà vẫn còn và búp trà nở ra như những cánh hoa.
Thu hái, chế biến chè Tà Xùa như thế nào?
Những cây trà cổ thụ hàng trăm năm tuổi ở đây có thân xù xì, rêu phong, to đến một người ôm không xuể. Người dân nơi đây thu hoạch búp chè khi búp chè đang nở rộ. Mỗi khi hái chè, người Mông phải trèo lên chỗ cao, hái từng búp chè cho vào sọt.
Chè sau khi hái về cần được chế biến ngay để giữ được trọn vẹn hương vị và tránh cho chè bị hỏng. Trà được đun sôi trên một nồi gang rất lớn. Dần dần, khi hợp tác sản xuất với doanh nghiệp, bà con còn được doanh nghiệp hướng dẫn cách chăm sóc, hái chè đúng cách.
Hiện nay, người dân Tà Xùa đang dần thay thế việc pha trà thủ công bằng những chiếc lồng quay tay. Đối với một số hộ trung tâm của các xã có điện, động cơ điện được sử dụng thay cho sức người. Sau quy trình chế biến nghiêm ngặt đảm bảo vệ sinh, từng gói trà Tà Xùa được trao gửi đến tay người tiêu dùng bằng tình cảm của người dân nơi đây.
Bảng giá chè đặc sản Tà Xùa Sơn La
Trước đây, giá trà Tà Xùa chỉ dao động trong khoảng 200.000đ - 300.000đ, nhưng từ khi liên kết với doanh nghiệp, kỹ thuật chăm sóc, cách chế biến trà được cải thiện. Cho nên hiện nay giá trà Tà Xùa trên thị trường dao động từ 600.000đ - 1.100.000đ/kg tùy loại.
Chè Tà Xùa có 3 loại: 1 búp 1 lá, 1 búp 2 lá và 1 búp 3 lá. Trà nguyên chất được chế biến thủ công nên số lượng rất ít, giá cả sẽ biến động theo thời điểm:
Chè 1 búp 1 lá: 1.100.000đ/kg
Chè 1 búp 2 lá: 850.000đ/kg
Chè 1 búp 3 lá: 600.000đ/kg.
Hướng dẫn cách pha trà chuẩn vị
Chuẩn bị nguyên liệu
Pha trà cần có ấm trà chuyên dụng. Ly uống trà cũng phải được lựa chọn cẩn thận, đảm bảo đủ rộng để uống 3 ngụm trà (1 lớn, 2 nhỏ). Ngoài ra, nên chuẩn bị một chiếc thìa nhỏ để xúc trà, tránh tay chạm trực tiếp vào trà.
Bên cạnh đó, nước pha trà cũng cần được lựa chọn cẩn thận. Vùng núi có thể sử dụng nước suối, vùng đồng bằng có thể sử dụng nước lọc hoặc nước mưa. Những loại nước này hạn chế các tạp chất tạo hương vị có thể ảnh hưởng đến hương vị trà của bạn.
Quy trình pha trà
Đun sôi nước: nếu bình nước có cài đặt hoặc bếp điện thì setup xuống 85 độ, tránh trà chín quá. Hoặc bạn có thể rót vào phích cho hạn nhiệt dần rồi pha.
Chuẩn bị ấm chén, trà, dụng cụ trà.
Đánh thức trà: Sau khi cho một lượng trà thích hợp theo khẩu vị của mỗi người, đổ nước từ độ cao khoảng 10cm, cho lượng nước vừa đủ ngập thân ấm, lắc nhẹ thân ấm rồi rót nó ra ngay lập tức. Sau khi đổ nước đi, ủ trà trong khoảng 10 giây. Trong lúc đó, bạn tráng tách trà bằng nước nóng.
Ủ trà lần thứ nhất: Rót nước, đậy nắp và để 1 phút đến hơn 2 phút tùy từng loại trà.
Rót trà: Rót ra tống rồi chia ra chén, hoặc rót luôn ra chén rồi thưởng thức.
Bước hãm trà lần tiếp theo: Thực hiện như trước, nên để lâu hơn 3-5 giây
7 lợi ích tuyệt vời của chè Tà Xùa cho sức khỏe
Việt Nam được biết đến là quốc gia sản xuất chè chất lượng cao. Mỗi tách trà Tà Xùa thơm ngon có thể mang đến cho con người nhiều lợi ích cho sức khỏe như sau:
Giảm căng thẳng, mệt mỏi
Hầu hết những người trẻ tuổi hoặc trung niên thường cảm thấy căng thẳng và mệt mỏi. Nguyên nhân xuất phát từ những căng thẳng trong cuộc sống: gia đình, công việc, tiền bạc… Nếu tình trạng căng thẳng thường xuyên sẽ khiến cơ thể mệt mỏi, khó tập trung làm việc. Đồng thời, thường xuyên xảy ra tình trạng mất ngủ kéo dài, ngủ không sâu giấc.
Lúc này, bạn nên uống một tách trà để thư giãn. Sau một ngày dài làm việc, những cảm giác căng thẳng, lo âu dường như tan biến. Đầu óc minh mẫn, tinh thần thoải mái, đạt kết quả tích cực trong công việc. Đặc biệt hơn, bạn sẽ chìm vào giấc ngủ nhanh chóng và tràn đầy năng lượng cho ngày mới.
Ngăn ngừa lão hóa
Theo kết quả nghiên cứu của các nhà nghiên cứu Nhật Bản, tác dụng chống lão hóa của polyphenol trong trà gấp 18 lần vitamin E. Các thử nghiệm chống oxy hóa đã xác nhận rằng một tách trà 300ml chứa hàm lượng chất phù hợp. Chất chống oxy hóa tương đương 1 chai rượu vang đỏ trong nửa năm, tương đương 12 chai rượu vang trắng, tương đương 12 ly bia, tương đương 4 quả táo, tương đương 5 củ hành tây, tương đương 7 ly nước cam tươi.
Công dụng thải độc tố
Uống trà, đặc biệt là trà Tà Xùa giúp thanh nhiệt, giải độc. Có thể dùng trà như một loại nước detox tự nhiên vô cùng hiệu quả và tiện lợi.
Ngoài ra, các nhà khoa học còn phát hiện 2 hợp chất theobromine và theophylin trong loại trà này có thể giúp cơ thể đào thải nhanh chóng các chất độc tích tụ lâu ngày, ngăn ngừa các loại bệnh mãn tính.
Sản phẩm được yêu thích không chỉ bởi mùi hương thơm ngon mà còn bởi khả năng cấp nước cho cơ thể quá tốt. Do đó, người bị say nắng sẽ tỉnh táo nhanh chóng nếu uống một cốc trà pha loãng với một ít đường hoặc muối.
Hỗ trợ giảm cân
Hiện nay, nhiều người đang sử dụng trà tuyết núi để giảm cân và duy trì vòng eo thon thả, hiệu quả rõ rệt. Uống một tách trà sau mỗi bữa ăn có thể giúp giảm hấp thu chất béo trong thức ăn và cũng rất có lợi cho hệ tiêu hóa.
Đó là bởi vì chất cafein trong trà có thể thúc đẩy quá trình bài tiết dịch vị, đẩy nhanh quá trình tiêu hóa, tăng cường khả năng phân hủy chất béo. Hỗn hợp vitamin trong trà giúp giảm lượng mỡ thừa trong cơ thể. Nhưng hiệu quả của nó thay đổi từ người này sang người khác và mọi người đều có sự thích nghi của riêng mình
Tác dụng đối với tim mạch
Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong phổ biến. Tại Việt Nam, con số này vẫn đang gia tăng và đã đến mức báo động. Nhiều người cho rằng bệnh tim mạch thường gặp ở người lớn tuổi.
Tuy nhiên, một số người trẻ tuổi và trung niên cũng mắc phải căn bệnh nguy hiểm này. Nguyên nhân chính gây ra bệnh tim mạch là: huyết áp cao, tiểu đường, sử dụng chất kích thích, chế độ ăn uống không lành mạnh, lười vận động, căng thẳng…
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, uống trà Tà Xùa rất có lợi cho tim mạch. Các dưỡng chất quý trong lá trà giúp hệ tuần hoàn máu lưu thông ổn định hơn. Từ đó, hạn chế tối đa hiện tượng vỡ mạch máu, tắc nghẽn mạch máu. Đồng thời, tình trạng động mạch tim bị huyết khối cũng giảm đáng kể.
Duy trì lượng đường huyết ổn định
Một trong những công dụng tuyệt vời của chè Tà Xùa không thể bỏ qua đó là ổn định lượng đường trong máu. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng axit gymnemic trong trà có tác dụng làm giảm sự hấp thụ glucose của cơ thể. Đồng thời, hợp chất quý này làm tăng insulin trong tuyến tụy nên ngăn ngừa tăng đường huyết.
Vì vậy, những bệnh nhân có tiền sử tăng đường huyết nên thường xuyên uống trà Tà Xùa. Chỉ cần một tách trà thơm ngon này mỗi ngày có thể giúp cơ thể bạn dẻo dai và khỏe mạnh. Đặc biệt hơn, người bệnh tránh được các nguy cơ biến chứng nguy hiểm như: răng miệng, xương khớp, tổn thương hệ thần kinh, mù lòa, tim mạch…
Giảm 71% nguy cơ mắc bệnh Parkinson
Các nhà nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Singapore đã theo dõi 63.257 người Singapore gốc Hoa tuổi từ 45 đến 75 trong 12 năm. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh Parkinson ở người trung niên và lớn tuổi. Những người uống trà thường xuyên thấp hơn 71% so với những người không uống trà.
Sử dụng chè Tà Xùa cần lưu ý những gì?
Thời điểm uống trà
Mặc dù trà đạp tuyết rất tốt cho tim mạch, hạ đường huyết, thanh nhiệt, giải độc, giảm mệt mỏi… nhưng nếu không đúng thời điểm sẽ phản tác dụng. Mỗi sáng sau khi thức dậy, hãy pha một ấm trà hoa mới và uống trong ngày. Không bao giờ uống trà qua đêm. Khi đó, các vitamin và khoáng chất thiết yếu trong trà sẽ biến đổi, sinh ra độc tố có hại cho sức khỏe.
Ngoài ra, không nên uống trà sau khi ngủ dậy, trước và sau bữa ăn. Các thành phần trong trà dễ làm tổn thương thành ruột và gây đau bụng. Hơn nữa, uống trà không đúng thời điểm có thể làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể. Không nên uống trà Tà Xùa khoảng 30 phút trước khi đi ngủ. Hàm lượng caffein có thể gây khó ngủ, mất ngủ và căng thẳng.
Sử dụng trà đúng liều lượng
Nhiều người cho rằng trà có công dụng đặc biệt như vậy nên cố uống càng nhiều càng tốt, nhưng điều này hoàn toàn sai lầm. Các chuyên gia khuyên bạn nên uống trung bình khoảng 300ml trà mỗi ngày. Nhờ đó, cơ thể luôn khỏe mạnh, dẻo dai và năng động.
Ngoài ra, bạn nên mua chè Tà Xùa ở địa chỉ uy tín, chất lượng. Trà được kiểm định theo tiêu chuẩn khắt khe, giá cả phải chăng. Nguyên liệu làm chè phải sạch, không sử dụng hóa chất độc hại, không dính mốc. Người dùng không được tin những lời quảng cáo ngon ngọt trên mạng và mua trà không rõ nguồn gốc.
Chè Tà Xùa là đặc sản nổi tiếng vùng Tây Bắc, đồng thời cũng là món quà và tình cảm của người dân Tà Xùa đối với mọi du khách. Thưởng thức trà không chỉ là một nghệ thuật mà còn giúp bồi bổ sức khỏe. Hy vọng rằng bạn sẽ tích lũy thêm cho mình những kiến thức hữu ích về trà mà Thuận Trà Tân Cương gợi ý.
Viết bình luận