Ấm tử sa là gì? Nguồn gốc, và công dụng thưởng thức trà

Ấm tử sa là gì? Nguồn gốc, quy trình chế tạo và công dụng đặc biệt trong thưởng thức trà ngon

1. Ấm tử sa là gì?

Ấm tử sa, một loại dụng cụ quen thuộc với người yêu trà, đem lại không gian trầm mặc, cổ điển với vẻ đẹp đặc biệt. Được chế tạo từ đất sét tím đặc biệt, ấm tử sa không tráng men, nung ở nhiệt độ cao, giữ nguyên vẹn hương vị trà.

Với cấu trúc đặc biệt, ấm tử sa có khả năng thoáng khí tốt mà không thấm nước, tạo điều kiện cho trà tương tác tốt với không khí bên ngoài, tăng cường hàm lượng oxy bên trong. Ngoài ra, thành phần khoáng chất trong đất tử sa như hydromica, cao lanh, thạch anh, hạt mica, silic, mangan, canxi, natri và kali, giúp tạo nên hương vị trà thơm ngon, dịu nhẹ.

Đặc biệt, ấm tử sa còn được truyền thống coi là biểu tượng của sự sang trọng trong giới trà đạo. Với việc sử dụng thường xuyên, ấm tử sa trở nên sáng đẹp, nước trà thơm ngon, dịu mát hơn. Vẻ đẹp của ấm càng thêm nhuận sắc, bóng đẹp theo thời gian, phản ánh chữ "mỹ" trong văn hóa thưởng trà.

Những giá trị đặc biệt của ấm tử sa không chỉ nằm ở hình thức bề ngoài mà còn ẩn chứa trong cấu trúc khoa học và nghệ thuật của nó. Đây chính là lý do mà ấm tử sa luôn được coi là một biểu tượng quý tộc và tinh tế trong nghệ thuật pha trà.

►Xem thêm: Tìm Hiểu Ngay: Tại Sao Nên Dùng Ấm Tử Sa Để Pha Trà Ngon Hơn?

2. Nguồn gốc ra đời ấm tử sa

Nghệ thuật gốm cát tím đã lâu trở thành biểu tượng, là biểu tượng mang đậm nét truyền thống của văn hóa Trung Hoa. Sự ra đời của ấm tử sa đã đưa nghệ thuật gốm sứ Trung Hoa lên một tầng cao mới, sáng ngang với các cường quốc khác trên thế giới lúc bấy giờ. Lịch sử phát triển của ấm tử sa - một loại gốm cát tím nổi tiếng, có nguồn gốc từ Thành phố Nghi Hưng, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc.

Vùng này là trung tâm của đồng bằng sông Dương Tử, nơi có tài nguyên khoáng sản phong phú thích hợp cho sự phát triển ngành gốm. Nghi Hưng có nhiều vườn chè và các mỏ đất sét gốm, bùn cát tím hiếm. Núi non xung quanh cung cấp nguyên liệu cao cấp để nung gốm sứ.

Chiếc ấm tử sa đầu tiên xuất hiện dưới thời nhà Minh, khi nghề thủ công đất cát tím phát triển kế thừa từ nhà Tống. Nghệ nhân đã thổi hồn nghệ thuật vào ấm, từ chiếc ấm “cung xuân” của nhà sư chùa Kim Sa đến những tác phẩm trong thời kỳ Vạn Lịch của nhà Minh và Thanh.

Vượt qua từng thời kỳ, ấm pha trà từ đất tử sa ngày càng được cải tiến, trở nên uyển chuyển, thần khí hơn. Hiện nay, ấm tử sa lan rộng, nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn ở Nhật Bản, Đông Nam Á, Châu Âu và các nơi khác, ảnh hưởng đáng kể trên thế giới.

Nghề thủ công Chế tác Tử Sa đã nổi tiếng hàng trăm năm qua nhờ nghệ thuật tạo hình đơn giản, tao nhã và sống động, được thế giới đánh giá cao. Nghề thủ công Tử Sa Nghi Hưng phản ánh đặc điểm nghệ thuật huy hoàng, với phong cách tạo kiểu đa dạng và vị thế cao trong nghệ thuật tạo hình.

Điểm nhận dạng của Tử Sa gồm màu sắc, kết cấu hạt và độ bóng, khác biệt giữa các độ tuổi và vật liệu. Phong cách tạo kiểu thay đổi theo từng thời đại, từng yêu cầu cụ thể. Tay nghề thủ công độc đáo, tạo nên sự quyến rũ và khí chất riêng biệt, làm cho Tử Sa trở thành biểu tượng văn hóa của Trung Quốc.

►Xem thêm: Ấm pha trà - một phần không thể thiếu trong nghi lễ pha trà Trung Quốc

3. Công dụng của ấm tử sa trong pha chế trà ngon

Ấm tử sa, được chế tác từ loại gốm tự nhiên có chất đất nhỏ mịn và hàm lượng chất sắt cao, là lựa chọn lý tưởng cho việc pha trà ngon. Người xưa đã tóm tắt 5 lợi ích quan trọng của việc sử dụng ấm tử sa:

Bảo Toàn Hương Vị Trà: Ấm tử sa giữ được nguyên vị của trà, từ "sắc, hương, vị giai uẩn". Văn Chấn Hanh đã ca ngợi: "Ấm tử sa pha trà tốt nhất, mùi thơm vẫn tồn tại khi đậy nắp, và giữ nhiệt lâu".
Thấm Hương Trà Tốt: Thành ấm có nhiều lỗ thông khí nhỏ giúp hấp thu mùi vị trà theo thời gian. Chỉ cần đổ nước sôi vào, hương vị trà tỏa khắp.
Bảo Quản Trà Lâu: Trà pha trong ấm tử sa có thể được để quên mà không bị thiu, mốc hay biến chất.
Tính Thẩm Mỹ Tăng Cường: Ấm sử dụng càng lâu càng sáng bóng, như lời của Ngô Kiến: "Ấm tử sa dùng hàng ngày, lau chùi sẽ sáng bóng như gương".
Chịu Nhiệt Tốt và An Toàn: Ấm tử sa không bị rạn nứt khi chịu biến động nhiệt độ, truyền nhiệt chậm, tránh được nguy cơ bỏng khi cầm vào ấm.

4. Cách chọn ấm tử sa đảm bảo giá trị

4.1 Chất đất

Để chọn được ấm tử sa phù hợp và đảm bảo giá trị, việc quan trọng đầu tiên đó là lựa chọn chất đất phù hợp. Khi chế tác ấm trà tử sa, việc sử dụng nguyên liệu từ các loại đất như Tử Nê, Hồng Nê, Chu Nê, Lục Nê hay Đoạn Nê là quan trọng. Đối với các loại trà mạnh như ô long hay nham trà, nên ưu tiên chọn ấm Chu Nê với độ kết tinh cao giữ hương vị trà. Trong khi đó, với trà đen hay phổ nhĩ chín, ấm Tử Nê với tính thấu khí cao là lựa chọn tốt.

4.2 Kiểu dáng

Thân ấm trà cần được thiết kế với độ dày phù hợp để giữ nhiệt và chức năng đựng trà tốt. Chất đất sét Tử Sa trong thân ấm càng được sử dụng lâu, trà pha càng thơm ngon. Để bảo toàn hương vị trà, nên dành riêng một loại trà cho ấm Tử Sa. Dung tích thân ấm dao động từ 120ml đến 420ml, nhưng dung tích phổ biến thường từ 220ml đến 280ml.

Ngoài giữ nhiệt và chức năng đựng trà, giá trị nghệ thuật của ấm trà cũng quan trọng. Họa tiết trên thân ấm như hoa sen, hoa đào, cành trúc, chim nhạn, hay bài thơ cổ mang lại vẻ đẹp và thể hiện cá tính của người sử dụng.

Nắp ấm trà đóng vai trò quan trọng như một cánh cửa. Nắp phải khít với thân ấm, đảm bảo không rơi ra khi rót trà, và dễ dàng tách rời. Vòi rót cần được thiết kế hợp lý để hòa quyện hương vị trà, đồng thời đảm bảo dòng chảy liên tục. Quai ấm phải chắc chắn, dễ cầm, và có thể là điểm nhấn nghệ thuật của ấm trà. Đáy ấm cần đảm bảo vững chắc và ổn định, có thể được sử dụng để chạm ấn tác giả.

►Xem thêm: Sản phẩm Ấm tử sa - Thuận Trà Tân Cương

Liên hệ: